Kim jest lekarz psychiatra?

Zarówno psycholog, psychoterapeuta, jak i psychiatra zajmują się psychiką człowieka. Pomimo tego, że jest to ta sama dziedzina, to jednak każdy z tych zawodów różni się od siebie wykształceniem, uprawnieniami oraz problematyką, jaką się zajmują. O tym, czym zajmuje się psycholog i psychoterapeuta, przeczytasz na naszym blogu. W tym artykule przyjrzymy się bliżej lekarzowi psychiatrze.

Droga zawodowa lekarza psychiatry

Psychiatra jest lekarzem medycyny, który ma ukończoną specjalizację z psychiatrii. Studia medyczne trwają 6 lat i kończą się egzaminem państwowym, dającym uprawnienia do rozpoczęcia specjalizacji. W Polsce są dwie specjalizacje do wyboru: psychiatria i psychiatria dzieci i młodzieży (o której artykuł przeczytasz na naszym blogu). Specjalizacja psychiatryczna trwa około 5 lat i dopiero zaliczenie egzaminu specjalizacyjnego w zakresie psychiatrii upoważnia do wykonywania zawodu.

Specjalizacją psychiatry jest leczenie zaburzeń psychicznych. Psychiatra ma uprawnienia do zajmowania się diagnozą i leczeniem chorób i zaburzeń psychicznych. To, co odróżnia go od psychologa i psychoterapeuty, to posiadanie uprawnień do doboru leków (farmakoterapii) i ich wypisywania. Również może wystawiać zwolnienia, skierowania do szpitala psychiatrycznego czy do oddziałów odwykowych. Psychiatra zajmuje się także udzielaniem wsparcia oraz wyjaśnieniem charakterystyki występującego zaburzenia i zalecanej farmakoterapii.

Jak praca każdego lekarza, praca psychiatry uregulowana jest „Ustawą o zawodzie lekarza” i wynikających z niej rozporządzeń. Dodatkowo psychiatra musi przestrzegać Kodeksu Etyki Lekarskiej i posługiwać się aktualnym zestawem kryteriów diagnostycznych. W Polsce takie kryteria opisane są w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 ustalonej przez WHO (Międzynarodowa Organizacja Zdrowia).

Predyspozycje dobrego psychiatry

Głównym motywatorem, by zostać psychiatrą, jest zainteresowanie problematyką zaburzeń psychiatrycznych. Istotnym elementem jest również zdolność do przyswajania wiedzy, jako że jej poziom i aktualność ma bezpośredni wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pacjentów. Do charakterystyki dobrego psychiatry zalicza się:

• chęć stałego poszerzania wiedzy (zarówno medycyna, jak i psychiatria rozwija się stale, zmienia, uaktualnia, dlatego niezbędne jest śledzenie informacji ze świata medycyny i nauki)
• wysoki poziom umiejętności interpersonalnych (empatia, porozumiewanie się i komunikacja jest szczególnie ważna nie tylko w psychiatrii — powinna być podstawą pracy każdego lekarza)
• cierpliwość i wyrozumiałość (posiadanie umiejętności pomocowych pacjentom z zaburzeniami psychicznymi, które mogą objawiać się zachowaniami dysfunkcyjnymi)
• poczucie odpowiedzialności (psychiatra, jak zresztą każdy lekarz, jest odpowiedzialny za zdrowie i życie swoich pacjentów)

Wizyta u psychiatry a psychoterapia

Zarówno farmakoterapia zalecona przez psychiatrę, jak i psychoterapia mogą iść ze sobą w parze. Psychiatra może zaproponować podjęcie psychoterapii wspomagającej leczenie farmakologiczne, albo jako wsparcie po danym okresie przyjmowania leków (kiedy stan pacjenta się poprawia). Możliwe jest też posiadanie przez lekarza dwóch specjalizacji, zarówno psychiatrii i psychoterapii, kiedy ten ma ukończone odpowiednia studia podyplomowe.

Możliwa jest też odwrotna sytuacja, kiedy to psychoterapeuta zleca udanie się do psychiatry w celu rozpoczęcia leczenia farmaceutycznego. W różnych sytuacjach niezbędne bywa połączenie psychoterapii z leczeniem farmakologicznym. Jest to zupełnie normalne. Nie ma niczego złego w potrzebie dodatkowego wsparcia podczas psychoterapii. Leki mogą wspomóc skuteczność pracy nad sobą w terapii (np. w depresji, przy napadach lękowych czy zaburzeniach odżywiania lub snu, uzależnieniach).

O tym, czy leczenie farmakologiczne jest niezbędne podczas psychoterapii, decyduje już psychiatra. Może też się w takiej sytuacji okazać, że wsparcie lekami nie jest potrzebne w danej sytuacji. Zdarzają się także sytuacje, że leki co prawda usuwają objawy, ale jednak nie przyczyniają się do zmiany przyczyny problemów. Przez to dolegliwości mogą po jakimś czasie wrócić. W takich przypadkach bardzo przydatna jest psychoterapia, która ma właśnie wpływ na przyczyny występujących problemów.

Kiedy umówić się na wizytę u psychiatry?

Decyzja ta może nie należeć do najłatwiejszych. Żeby dostać się do psychiatry nie trzeba mieć skierowania od lekarza rodzinnego. Można umówić się bezpośrednio na wizytę do lekarza psychiatry, który przyjmuje pacjentów w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lub prywatnie. Jeśli wizyta u psychiatry nie została zasugerowana przez lekarza innej specjalizacji bądź psychologa lub psychoterapeutę, warto znać objawy, z którymi pacjenci powinni zgłosić się do psychiatry. Wizyta u psychiatry wskazana jest wtedy, kiedy występuje:

• utrata kontaktu z rzeczywistością
• nagła zmiany nastroju
• zmiany w relacjach z bliskimi i innymi ludźmi (np. unikanie, izolacja)
• trudności w nowej sytuacji (np. utrata bliskich, utrata pracy lub choroba)
• poczucie niepokoju, strachu, lęku
• poczucie bezradności, przygnębienia
• poczucie odmienności, samotności
• dostrzeganie nieistniejących rzeczy (np. głosy w głowie)
• nadwrażliwość
• nerwowość, agresja wobec innych
• myśli samobójcze
• okaleczanie się
• wyraźna zmiana aktywności
• uzależnienia (nadużywanie alkoholu, leków, narkotyków, hazardu itd.)
• występują bóle głowy, drżenie rąk lub kołatanie serca (po wcześniejszym wykluczeniu chorób fizycznych)

Czym zajmuje się psychiatra?

Leczenie psychiatryczne jest dopierane indywidualne do każdego pacjenta z racji na wielość czynników wpływających na psychikę i organizm (przy doborze odpowiedniej farmakoterapii). Liczba chorób, którymi zajmuje się psychiatra, jest szeroka. Najczęściej występującymi są:

• zaburzenia psychiczne
• zaburzenia emocjonalne
• zaburzenia osobowości
• depresje
• nerwice
• uzależnienia
• schizofrenia
• zespół stresu pourazowego
• bulimia
• anoreksja
• choroba afektywna dwubiegunowa
• psychozy
• manie
• myśli i skłonności samobójcze
• choroby zawodowe
• zaburzenia koncentracji i pamięci
• syndrom DDA (dorosłych dzieci alkoholików)

Obawy przed psychiatrą

W Polsce nadal można usłyszeć krzywdzące komentarze bądź stereotypowe podejście do leczenia psychiatrycznego. Zdrowie psychiczne jest równie ważne jak zdrowie fizyczne, a dbanie o swoją psychikę nie jest powodem do wstydu. Dzięki wizycie u psychiatry można otrzymać diagnozę i rozpocząć leczenie czy powstrzymać rozwój choroby. Warto więc zadbać o swoje zdrowie psychiczne, dla siebie, dla komfortu zdrowia i życia.

Należy również pamiętać, że psychiatra jest ostatnią osobą, która będzie oceniała swojego pacjenta. Psychiatra słucha i dobiera odpowiednie leczenie. Obowiązuje go tajemnica lekarska, więc ewentualne wstydliwe tajemnice i problemy są bezpieczne. Strach przed oceną problemów, tym jak sobie z nimi radzimy czy też przedstawiamy, jest zrozumiały. Jednak to psychiatra ma wysłuchać, znaleźć rozwiązanie i pomóc swojemu pacjentowi, a nie lekceważyć go i jego problemy.

Jak wygląda wizyta u psychiatry?

Chociaż wydaje się stresująca ze względu na wiele czynników, nie trzeba się jej obawiać. Podczas pierwszej wizyty przeprowadzany jest wywiad z pacjentem. Przybiera on różne formy w zależności od zgłaszanych dolegliwości. Psychiatra pyta o różne kwestie, zarówno dotyczące relacji rodzinnych i romantycznych, jak i jakości życia (sen, apetyt, aktywności) czy stanu zdrowia fizycznego. W gabinecie psychiatry poruszane są też tematy dotyczące umiejętności komunikacji, zaburzeń pamięci i myśli samobójczych.

W gabinecie psychiatry głównym narzędziem diagnostycznym jest rozmowa. Średnio trwa 40-60 minut, ale jej czas zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Rozmowa powinna przebiegać spokojnie i w bezpiecznej atmosferze. Tak, aby pacjent mógł czuć się komfortowo i odpowiadać szczerze, pomimo ewentualnych obaw czy stresu związanego z wizytą. Następnie psychiatra może zlecić testy psychologiczne, badania w laboratorium czy też konsultację neurologiczną. Działania te mają na celu zdiagnozowanie pacjenta.

Leczenie psychiatryczne w pigułce

Jak wygląda leczenie psychiatryczne? Na podstawie wywiadu i zleconych badań, psychiatra może przepisać odpowiednie leki lub skierować do psychoterapeuty, jeśli wsparcie farmakologiczne nie jest potrzebne. Postępowanie różni się w zależności od danej choroby lub zaburzenia psychicznego. W przypadku ciężkiej depresji lub poważnej choroby psychicznej (np. choroba afektywna dwubiegunowa, psychoza) niezbędna bywa farmakoterapia. Natomiast metodą leczenia innych zaburzeń psychicznych (np. snu, lękowe, odżywiania, depresji o mniejszym nasileniu objawów) jest przeważnie psychoterapia.

Leczenie farmakologiczne dobierane jest indywidualnie. Przy przepisywaniu leków, psychiatra musi poinformować pacjenta o dawkach, częstotliwości przyjmowania leku oraz działań wpływających na pacjenta. Jednocześnie podczas farmakoterapii pacjent zobligowany jest do regularnych wizyt w gabinecie psychiatrycznym. Dzięki temu możliwa jest ocena działania przepisanych leków i jego wpływu na stan pacjenta. Obecnie stosowane w psychoterapii leki są bezpieczne i w większości nieuzależniające (niektóre leki uspokajające i nasenne powinny być ściśle stosowane pod kontrolą lekarską).

W zależności od stanu pacjenta i poprawy bądź nie, psychiatra może zmienić dawkę leku lub zastąpić go innym. Czasem zmiana może nastąpić kilkakrotnie, zanim dobrane zostanie odpowiednie leczenie farmakologiczne. Zdarzają się też sytuacje, podczas których zostaje podjęta decyzja o skierowaniu pacjenta do szpitala psychiatrycznego. Leczenie to jest stosowane wtedy, kiedy zaburzenia psychiczne stanowią zagrożenie dla pacjenta i jego otoczenia.

Warto też dodać, że wizyta u psychiatry nie jest jednoznaczna z wpisaniem do jakiegoś „centralnego rejestru osób chorych psychicznie” czy związana z otrzymaniem „żółtych papierów”. Informacja nie trafia też do dokumentów pacjenta, więc nie ma możliwości wglądu do nich, np. potencjalnego pracodawcy. Dokumentacja medyczna (diagnozy, leczenie, przebieg choroby) objęta jest tajemnicą lekarską. Osoby niepowołane nie mają do niej dostępu.

Potrzebujesz wizyty u psychiatry?

Jeśli towarzyszą Ci objawy wymienione w tekście lub nie masz pewności co do swojego problemu — sprawdź to. Umów się na wstępną konsultację u jednej z naszych psycholożek i psychoterapeutek. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu możesz otrzymać informację o zalecanym odpowiednim leczeniu: psychoterapii lub wsparciu farmakologicznym u psychiatry. Jest to krok ku własnemu rozwojowi i polepszeniu jakości życia.