Psycholog

Kim jest psycholog?

Psychologia jest nauką empiryczną (teorie psychologiczne wynikają z obserwacji i odpowiedniej interpretacji rzeczywistości), poszukującą odpowiedzi na pytanie, jaka jest natura człowieka. Odkrywa mechanizmy, którymi się kierujemy i pozwala je zrozumieć. Wyjaśnia co i dlaczego czujemy, i jaki to ma na nas wpływ. Ukazuje dzielące różnice i łączące nas podobieństwa.

Studia psychologiczne — do czego uprawniają?

Psychologiem nazywamy osobę, która ukończyła pięcioletnie studia magisterskie z psychologii. Podczas studiowania możliwy jest wybór naprawdę wielu licznych kierunków dalszej specjalizacji. Jest to szeroka dziedzina wiedzy z zakresu bio-psycho-społecznego. Przykładowo mamy psychologa klinicznego (poradnictwo, diagnoza), społecznego, psychoseksuologa, neuropsychologa, psychologa dziecięcego, itd.

Studia psychologiczne przygotowują do rozumienia zjawisk, które zachodzą w ludzkiej psychice. Mają charakter teoretyczny i obejmują często kilka miesięcy praktyk. Dlatego też często absolwenci psychologii robią dodatkowe szkolenia i kursy, aby rozwijać umiejętności praktyczne. Po studiach psychologicznych psycholog ma uprawnienia do:

• udzielania poradnictwa psychologicznego
• psychoedukacji, np. komunikacja, asertywność, określanie własnej przestrzeni
• prowadzenia pojedynczych warsztatów (nie jest trenerem)
• rozmów i identyfikowania danych problemów
• przekierowania do specjalisty: psychoterapeuty, psychiatry, seksuologa, neurologa

Psycholog a psychoterapeuta

Psycholog nie jest od razu z założenia psychoterapeutą, ponieważ niezbędne jest do tego ukończenie jednej z wielu szkół psychoterapii. Nie doczekaliśmy się jeszcze w Polsce ustawy o psychoterapii i zawodzie psychoterapeuty. Dlatego też jednostki kształcące ustalają ramy, kto może zostać psychoterapeutą. Szkoły psychoterapii muszą spełniać standardy European Association for Psychotherapy lub Polskiej Rady Psychoterapii. W Polsce mamy do wyboru ponad 20 kierunków psychoterapeutycznych, których może podjąć się psycholog w celu dalszego kształcenia i poszerzania swoich kompetencji.

Etyczność zawodu psychologa

To, co może, a czego nie może psycholog określa Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa.

Psycholog jako praktyk, czyli ten, do którego można udać się na konsultację do gabinetu, odpowiada za drugiego człowieka lub grupę osób. Zobowiązany jest do wykonywania swojej pracy na jak najwyższym poziomie. Niesienie pomocy i staranność działań jest niezależna od klienta/pacjenta różniącego się:

• pozycją społeczną
• sytuacją materialną
• poglądami politycznymi
• światopoglądem
• systemem wartości
• rasą
• narodowością
• wiekiem
• charakterem problemu

Psycholog podejmuje się tych czynności zawodowych, do których ma odpowiednie kwalifikacje (szkolenia, doświadczenie praktyczne). W innym przypadku zobowiązany jest do skierowania osoby zgłaszającej się po pomoc do innego psychologa lub specjalisty. Przed rozpoczęciem pracy, niezbędne jest każdorazowe ustalenie z klientem/pacjentem celu, zakresu oddziaływań i sposobu postępowania. Jeśli klienci nie są z własnej inicjatywy w gabinecie (dzieci i dorośli, np. skierowani na badania diagnostyczne lub zabiegi psychokorekcyjne), powinni otrzymać dokładne informacje o planowanych czynnościach oraz wyrazić na nie zgodę.

Osoba niepełnoletnia ma w gabinecie takie same prawa i powinna być traktowana na równi poważnie jak dorośli. Psycholog ma prawo odmówić pracy, kiedy niepełnoletnia osoba jest pod presją, np. osób decydujących za nią. Moralnym obowiązkiem psychologa jest obrona praw pacjenta bez względu na wiek. Ma prawo i obowiązek respektować jego decyzje. Psycholog mam także udzielać informacji o stosowanych metodach diagnostycznych i uzyskanych wynikach. W przypadku wątpliwości niezbędne jest doprecyzowanie, czy przekazane przez klienta informacje zostały odpowiednio zrozumiane.

Tajemnica zawodowa i bezpieczeństwo w gabinecie

Również psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa. Oznacza to, że ujawnienie wiadomości objętych tajemnicą zawodową jest możliwe tylko wtedy, kiedy poważnie i realnie zagrożone jest bezpieczeństwo pacjenta lub innych osób (np. pacjent twierdzi, że ma zamiar i planuje kogoś zabić. Natomiast np. kiedy pacjent ma jedynie mordercze myśli/ sny, itp – w żadnym wypadku nie są one podstawą do złamania tajemnicy zawodowej). Dane i informacje są więc bezpieczne, a tajemnica zawodowa obejmuje również sam fakt pracy z danym pacjentem, np. zakazane jest ujawnienie komukolwiek imienia i nazwiska swojego pacjenta. Intymne pytania, pytania o sprawy osobiste klienta mogą się pojawić tylko w takim zakresie, jaki jest niezbędny do pomocy psychologicznej.

Psycholog powinien zachowań wrażliwość etyczną, starać się dostrzec konflikty i podjąć decyzję kierując się wartościami etycznymi zawodu psychologa. Nawet w przypadku nieakceptowania wyboru klienta, psycholog powinien starać się mu pomóc. Etyczność powinna zostać zachowana także podczas ogłaszania lub reklamowania usług zawodowych przez psychologa. Psycholog zobowiązany jest do rzetelnego przedstawienia swoich kwalifikacji i zakresu oferowanych czynności.

Kiedy udać się do psychologa – psychoterapeuty?

Sygnałem sugerującym, że konsultacja z psychologiem jest dobrym pomysłem, jest poczucie, że dzieje się coś nie tak. Warto zasięgnąć porady psychologa, kiedy występują:

• problemy ze stresem
• zagubienie w trudnych sytuacjach życiowych
• coś w codziennym życiu nie pasuje, męczy lub przeszkadza, co ciężko określić
• poczucie bezsilności
• problemy z relacjami międzyludzkimi
• przeczucie, że psychoterapia jest potrzebna
• skierowanie do danych specjalistów
• udoskonalenie umiejętności społecznych (np. komunikacja, asertywność)

Strach przed pierwszą wizytą

W dalszym ciągu w Polsce występuje stygmatyzowanie osób korzystających z usług psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry. Niesłusznie. Pomoc w zdrowiu psychicznym jest równie ważna, co opieka medyczna w przypadku problemów ze zdrowiem fizycznym. Dlatego też obawy, lęk przed oceną lub krytyką mogą towarzyszyć przed, jak i podczas samego spotkania z psychologiem.

Normalnym jest to, że możemy potrzebować zadbania o swoje zdrowie psychiczne, tak jak powinniśmy dbać również o zdrowie fizyczne. Podczas samej wizyty, często zdarza się, że rozmowa i podzielenie się swoim problemem z osobą zupełnie obcą (jaką jest psycholog) jest zdecydowanie łatwiejsze niż można się było spodziewać. Warto więc przyjrzeć się temu, jak postrzegamy psychologów i sam pomysł udania się na wizytę i dbać o to, żeby była to autonomiczna decyzja klienta, a nie kierowana lękami, obawami czy komentarzami/krytyką innych.

Pierwsza wizyta (konsultacja psychoterapeutyczna) — jak wygląda i na co się przygotować

Osoba, która przychodzi do gabinetu psychologicznego, nazywana jest często „klientem lub pacjentem” – w zależności od nurtu psychoterapii.

Przygotowując się na pierwszą wizytę, nie trzeba mieć dokładnie określonego problemu. Wystarczy samo poczucie o jego występowaniu. Praca z psychoterapeutą może być poświęcona właśnie na poszukiwania powodu odczuwanego dyskomfortu. Kilka pierwszych spotkań, tak zwanych konsultacji, przeważnie stanowi wstęp do dalszych wizyt. Jest to czas na poznanie pacjenta, jego problemu i informacji, jaki plan pomocy będzie w tym indywidualnym przypadku najskuteczniejszy. Jednocześnie czas ten poświęcony jest na ustalenia kontraktu, zbioru zasad obowiązującego zarówno psychoterapeuty i pacjenta (terminy spotkań, terminy płatności, odwoływanie spotkań itp.).

Są to spotkania, po których pacjentowi może wydawać się, że nic się nie wydarzyło i że tylko on mówił. Jest to złudne, ponieważ bez informacji psychoterapeuta nie jest w stanie zaproponować rozwiązania (najczęściej w postaci podjęcia psychoterapii).

Psychoterapeuta nie słucha biernie, ale tworzy w swoim umyśle obraz pacjenta, oraz kiedy to konieczne, dopytuje o ważne informacje. Pierwsze spotkania są informacyjne. Stanowią też czas na poznanie się obu stron, a dla pacjenta sprawdzenie, czy dany psychoterapeuta jest osobą, przy której czuje się swobodnie i bezpiecznie.

To otwartość pacjenta ma kluczowy wpływ na skuteczność działań psychoterapeuty.

Tu pojawiają się zazwyczaj lęki przed oceną, byciem osądzanym czy osądzaną. Psychoterapeuta kształcił się, by pracować z ludzkimi trudnościami, dlatego jeśli profesjonalnie pracuje, nie będzie osądzał pacjenta. Zarówno wtedy, jeśli problem jest społecznie uważany za wstydliwy czy obraźliwy, jak i wtedy, kiedy pacjent odczuwa, że jest zbyt błahy, by zwrócić się o pomoc. Nie ma zbyt błahych, niewystarczających problemów.

Należy również pamiętać, że pacjent ma prawo decydować o tematach poruszanych podczas spotkania i o niezagłębianie się w dane tematy, jeśli nie czuje gotowości. Zakończenie pierwszego spotkania z psychoterapeutą może przynieść różne skutki. Od ulgi, przez niepokój po smutek. Może też pojawić się poczucie, że czegoś się nie powiedziało, pojawia się niedosyt. Jest to naturalne, ponieważ nie jest możliwe omówienie dosłownie każdej kwestii na tylko jednym spotkaniu.

Zastanawiasz się nad wizytą u psychoterapeuty?

Zadbanie o swoje zdrowie psychiczne jest jednym z najlepszych prezentów, jaki możesz sobie sprawić. Nie dostaniesz go od innych osób. Wiedza o sobie, o swoich trudnościach i problemach jest pierwszym krokiem do ich rozwiązania. Pomoc znajdziesz u naszych psychoterapeutek, zarówno stacjonarnie, jak i online.